Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği aylık toplantılarını çevrim içi ortamda sürdürüyor; Mart ayı toplantısının konusu SEKA deneyimi vesilesiyle Türkiye’de selüloz ve kâğıt üretimiydi.
Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) tarafından 9 Mart’ta gerçekleştirilen çevrim içi buluşmada Cummhuriyet tarihimizin en önemli sanayileşme hamlelerinden olan, 1934 yılında kurulan ve sonraki yıllarda ilave tesislerle Türkiye’de dokuz ayrı yerleşimde dev bir kuruluş haline gelen SEKA konuşuldu, 2006 yılında özelleştirilerek kapatılan SEKA’nın güzel günlerine şahitlik yapmış, artık gittikçe azalan çok değerli yöneticilerinden ikisi ile planlanan, ancak mazereti nedeniyle Kadir Çobanoğlu’nun katılamadığı sohbette İsmail Tamer Altılar ile “SEKA ve Selüloz, Kâğıt ve Karton Sektöründe geçmişe yolculuk” yapıldı ve dinleyicilerin o dönemle ilgili soruları yanıtlandı.
Toplantının açılışında konuşan KASAD Yönetim Kurulu Başkanı Alican Duran, karton ambalajdaki en son gelişmelere ve pandemi etkisine değindi.
“2020 yılının ne kadar zor bir yıl olduğunu hep birlikte gördük, yaşadık; birçok sektöre göre karton ambalaj sektörü çalıştı, üretti ve önemini tüm Türkiye’ye gösterdi” diyen Duran, şöyle devam ediyor:
“2020 kendi içinde bambaşka bir yıl olarak yaşandı. Önceki nesiller de benzerini yaşamadılar. 2020 bazı sektörlere iş yapanlar için çok başarılı, bazı sektörlere iş yapanlar için ise tam aksi bir yıl oldu.
COVID-19 ile ilgili sıkıntılarımız hem kendimiz hem çalışanlarımız için zaten devam ediyor. Bir yandan da dünyada emtia fiyatlarında çok büyük bir hareketlilik ortaya çıktı. Bunu suni bulsam da bu durumu değiştirmiyor. Şu anda emtiada garip fiyatlamalar görüyoruz. Plastik ham maddesi bir sene içerisinde dolar olarak %100 artmış durumda. Bizde de esmer kâğıt tarafında korkunç bir artış var. Karton tarafı şu anda daha makul gözükse de bunun da önümüzdeki zamanda nasıl olacağını hep birlikte göreceğiz. Çok fazla parametre var. İç piyasada bir şekilde birbirimizi anlıyoruz ve tedarikçi – matbaa – müşteri üçgeninde birlikte ilerliyoruz ama ihracatta böyle yüzde yüz artışları anlatabilmek çok zor. Bu yılların emeği ile oluşturduğumuz ilişkileri çok yıpratır hale geldi.
Şu anda konteyner fiyatları da arttı. Daha önce Avrupa’ya 1500 avroya yolladığımız konteyner şimdi 2500 – 3000 avro bandında. Aynı şekilde Amerika’ya 4000 dolara gönderdiğimiz konteyner şimdi 7000 dolar civarında. Bu kadar yüksek, çift haneli artışları yurt dışındaki müşteriye anlatabilmek kolay değil. Gerçekten bu senenin hikayesi bambaşka. Geçen seneden kalan pandeminin sıkıntısı üzerine bir de bunu devraldık. Bence bunun da üstesinden geleceğiz.
Karton ambalajda gelişmeler çok güzel. Bugün plastikle alakalı çok ciddi bir istek ve talep var ama gelecek yıllarda kartona geçişe yönelik trend çok daha hızlı olacak ve bunu tüm çalışmalarda görüyoruz. Bugünkü zorlukları en az hasarla atlatıp geleceği en iyi şekilde, hep birlikte kuracağız diye düşünüyorum.”
CEPI verilerine göre kartona talep artarak devam ediyor
KASAD Başkanı Alican Duran, Avrupa kâğıt endüstrisini temsil eden CEPI verileriyle 2002 – 2019 arasındaki büyüme eğilimi ve 2020 rakamlarından örnekler verdi.
Alican Duran’ın aktardığı CEPI verilerine göre geri dönüşümlü karton (kuşe dubleks ve tripleks karton – White Lined Chipboard) tüketimi 2002 – 2019 arasında hafif bir artış gösteriyor. Duran, gelecekte daha fazla artış olacağını belirterek, “Aşırı bir dalgalanma olmasa da ileriye doğru giden bir trend var. Pandemiden sonra geri dönüşümlü ham madde ve genel olarak kartona talebin artacağını düşünüyorum. Kartona dönüş kaçınılmaz olacak. Tüm büyük markaların karton ve kâğıda geçişle ilgili çalışmaları var” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Kuşe Bristol karton (Folding Boxboard, FBB) yüzde yüz selüloz ve odun hamurundan üretilen, Avrupa’nın en çok kullandığı bir karton çeşidi. 2002 – 2019 arasında hep yukarı giden bir trendi var. Bence daha da yukarıya gidecek. Çünkü burada migrasyonla derdi olan gıda şirketleri ve daha lüks ambalaj üretmek, katma değer eklemek isteyenler bu kartonu daha çok tercih ediyorlar. 2019 – 2020 arasında Batı Avrupa’da %4, Doğu Avrupa’da %9, Türkiye’de %22.4 büyüme var; bu çok enteresan bir veri.
Biraz daha lüks bir karton çeşidi olan 1. kalite kuşe Bristol karton (Solid Bleached Board, SBB, SBS) tüketiminde artış yok, hatta azalma da var. Çünkü daha pahalı bir ürün ve birçok yerde FBB’nin onun yerine ikame edilebileceği görüldü. Hatta FBB içindeki odun hamuru sayesinde onu bir iki gramaj altında da kullanabiliyorsunuz ve o da bir avantaj sağlıyor. Uzun vadede fayda – maliyet FBB lehine olduğundan tüketiminin biraz daha azalacağını düşünüyorum. Avrupa’da 2019 – 2020 arasında ortalama %11.8 azalma var. Türkiye zaten iyi bir SBB pazarı değil.
Kuşe kraft kartonlar (Solid Unbleached Board) yıllarca özellikle hafif içecekler, kola, bira ambalajları için çok kullanıldı. Genel ambalajda da özellikle Kuzey Amerika’da çok kullanıldı. Son yıllarda azalan bir tüketimi var. Avrupa’da 2020’de ortalama %5.7 artış var. İlerleyen yıllarda geri dönüşümlü olduğu için tüketiminin artacağını düşünüyorum. Avrupa’daki yatırımlarda da kraftlı kartona ilgi gösteriyorlar, yok saymıyorlar.
Şu anda FBB karton dünyasının yıldızı olacak gibi gözüküyor. Kotkamills ve Polonya’daki International Paper fabrikalarının toplam 1 milyar avronun üzerinde bir bedel ödenerek Mayr-Melnhof Karton tarafından satın alınması da bunun bir göstergesi.
Tüm karton pazarında Avrupa’da 2019 – 2020 büyümesi %2,5 düzeyinde (D. Avrupa %5, Batı Avrupa %1.2). Avrupa gibi doymuş pazarlarda bile büyüme olması bizim sektörümüzün önünün ne kadar açık olduğunu gösteriyor. Polonya ve Türkiye Avrupa’da ayrışmış durumda ve çok daha hızlı büyüyorlar. Bu sene Avrupa’da da dikkat çekici bir büyüme var.
Avrupa’da geri dönüşümlü karton (WLC) %50.4, kuşe Bristol karton (FBB) %36.6, 1. kalite kuşe Bristol karton (SBB) %6.4 ve kuşe kraft karton (SUB) %6.6 oranında tüketiliyor. Verilerin %86.3’ü CEPI üyesi, %13.7’si üye olmayan firmalardan geliyor.
Avrupa’nın en büyüğü Almanya, toplam WLC ve FBB tüketimi 1.295.000 ton, bunun 850 bin tonu WLC; geri kalanı FBB ve toplamda %4 büyümüş ve en çok büyüme %7.2 ile FBB kullanımından geliyor. Böyle dev bir pazarda bu agresif büyüme görülmemiş bir şey ve kartona geçişi gösteriyor. İki numara İtalya, toplam tüketimi 729 bin ton ve bir önceki seneye göre %0.3 küçülmüş, WLC tüketimi 465 bin ton ve %5 küçülmüş. İtalya da Türkiye gibi geri dönüşümlü karton pazarı. FBB’de ise %9.1 büyümüş. Türkiye üç numarada. Çünkü çok yakında İtalya’yı da geçecek. Çünkü karton tüketimimiz neredeyse 694 bin ton. Üç beş yıl içerisinde Avrupa ikincisi olmamız gerçekçi bir tahmin olur. Toplam büyümemiz 2020 yılında %7.4, WLC 431 bin ton ve %0 büyüme, FBB 262 ton ve %22.4 büyüme. Bu gerçekten çok iddialı bir büyüme. FBB’ye aşırı talep var ve yeni kapasiteler gelinceye kadar fiyatların da artması beklenebilir. Polonya dört numara, 312 bin ton WLC ile %9.4, 320 bin ton FBB ile %5, genelde %7.1 büyümüşler. İngiltere ve İrlanda 533 bin ton tüketim, %0,4 büyüme (%0,8 WLC, %1.1 FBB) ile beşinci sırada.
Bu kadar büyük bir COVID krizinde bu rakamlara ulaşılıyorsa, önümüzdeki yıllarda çok daha iyi şeyler olacak demektir. Sıkıntılar yaşıyoruz ve yaşayacağız ama karşılığını alabildiğimiz bir sektörde olduğumuz için şanslıyız. Önümüzdeki süreçte dijital dönüşümü biraz daha iyi anlayıp, yeni değişimleri iyi okuyup yatırımlarımızı ve şirketlerimizi ona göre ayarlamamız gerekiyor.”
