Mayıs ayı içinde sektöre makine ve malzeme temin eden sektör kuruluşlarının yöneticileriyle gerçekleştirdiğimiz anketin sonuçları geçen ay ticari matbaa ve ambalaj / etiket matbaalarıyla yaptığımız anketin sonuçlarını doğruluyor.
COVID-19 salgınının etkileri giderek daha derinden hissediliyor. Mayıs ayı boyunca vaka sayısı artış hızındaki azalma, iyileşenlerin sayısındaki artış olumlu olsa da kısıtlamalar devam ettiğinden işe dönüş anlamında bir iyileşme sağlanmış değil. Ay içinde sektörün tedarikçi kesimiyle yaptığımız anketin sonuçları da Nisan ayı içinde ticari matbaalar ve ambalaj – etiket matbaalarıyla yaptığımız ankete benzer sonuçlar verdi.
Ankete 22 firma katıldı. Katılan firmaların ağırlıklı tedarik konularına göre dağılımı aşağıdaki gibiydi.
Matbaa mürekkepleri,
matbaa ve cilt malzemeleri % 37
Matbaa makineleri % 37
Dijital baskı makineleri % 26
Salgının siparişlere etkisi, Mart ayının ortalarında önlemlerin başlaması, mevcut siparişlerin bitirilmesi gibi nedenlerle en çok Nisan ayında hissedildi. Mayıs ayında matbaalar kısmen çalışmaya başlasalar da 1 Mayıs, 19 Mayıs ve Ramazan Bayramı tatilleri ve üç – dört günlük karantinalar nedeniyle siparişler zayıf kalmaya devam etti. Ankete katılan tedarikçilerden biri ambalaj matbaalarından siparişlerinde %50 artış olduğunu ancak bunun kalıcı bir artış olmasını beklemediklerini belirtiyor. İki firma siparişlerde değişiklik olmadığını, 2 tedarikçi oran vermeden siparişlerde azalma bildiriyor. Dijital baskı makineleri tedarikçisi bir firma yeni makine siparişi olmasa da mevcut kurulu makinelerin işlerinin %50 arttığını bildiriyor. Ankete katılan tedarikçilerden 15’i %15-100 arasında değişen oranlarda siparişlerde azalma bildiriyor. Oran belirterek azalma bildiren 14 firmanın ortalama sipariş kaybı %64.3’ü buluyor.
Ciro kaybı %60’ı buluyor
Ciro kaybı da sipariş kaybına yakın oranlarda gerçekleşmiş. Bu sorumuza 21 firma yanıt verdi ve firmaların 2’si değişmediğini, biri artış olduğunu, bir firma oran vermeden, 18 firma azalma olduğunu bildiriyor. Oran bildirmeyen firma dışında kalan 17 firmada ortalama ciro kaybı %60’ı buluyor. Tedarikçiler %15-100 arasında değişen oranlarda ciro kaybı bildiriyor.
Tedarikçi firmalar arasında üretim yapanlar, yurt içinden ve yurt dışından ürün tedarik edenlerin tedarik maliyetlerinde artış olup olmadığı sorumuza farklı yanıtlar geldi. Bu konuda vurgulanması gereken en önemli konu siparişlerdeki çok yüksek oranda azalma ile birlikte tedarik giderlerinin de azalması. Bazı ithal girdilerde salgın kısıtlamalarına bağlı tedarik zorluklarına bağlı fiyat artışları maliyetleri arttırırken, genel olarak birçok firmanın durma noktasına yakın faaliyetleri nedeniyle maliyetlerinde de azalma kaydedildi. Bazı ürünlerde ithalata dayalı %20-30 fiyat artışlarına bağlı maliyet artışı bildirilse de bu genel eğilimi yansıtmıyor.
İthalattaki maliyet artışlarında en önemli kalemlerden biri havayolu navlun fiyatlarında gerçekleşti ve beş kata katar maliyet artışı bildirildi. Alkol fiyatlarındaki hijyene bağlı talep artışına bağlı fiyat artışları yaşanırken, sektörün köklü firmaları maliyet artışlarını müşterilerine yansıtmamak için çaba gösterdiler.
Tedarikçiler salgının ek maliyetlerini müşterilerine yansıtabildiler mi? Bu sorumuza yanıt veren 21 firmadan sadece 2’si “evet” yanıtı verdi. Zaten özellikle makine siparişlerinde havayolu navlun giderleri çok arttığından müşteriler siparişlerini erteledikleri için bu yansıtma da gerçekleşmemiş oldu.
Bazı ithal ürünlerin temininde tedarik zorlukları yaşanıyor
Salgınla birlikte üretimi / tedariki ve sevkiyatı sıkıntıya giren ürünler olup olmadığına dair sorumuzu 19 firma yanıtladı ve 8’i hiçbir üründe sıkıntı olmadığını, biri ithal makine ve yedek parçada sıkıntı olmakla birlikte stokları nedeniyle sıkıntı yaşatmadıklarını belirtti. Diğer 11 firma ithal ürünlerde, izopropil alkol, etil asetat, flekso kalıp, yedek parça ve bazı ithal ürünlerin temininde salgında artan talebe veya kısıtlamalara bağlı gecikmeler ve tedarik zorlukları bildirdi.
Salgında kısa çalışma, evden çalışma, azaltılmış personelle çalışma, iş yeri dezenfeksiyonu, maske ve eldiven kullanımı, ziyaretçi kabul etmeme, sosyal mesafeye dikkat etme gibi önlemleri hayata geçirilmiş. Dört firma faaliyetlerini geçici olarak durdurmuş.
Tedarikçiler ekonomik önlemleri yetersiz buluyor
Tedarikçiler salgınla ilgili ekonomik desteklerden yararlanabildiler mi? Bu konudaki sorumuza üç firma kısa çalışma ödeneğinden, bir firma düşük faizli krediden ve bir firma kredi ertelemeden yararlandığı yanıtını verdi. Diğer firmalar ya başvurularından sonuç alamamışlar ya da başvuru yapmamışlar. İthalat konusundaki kısıtlayıcı önlemler ise doğru bulunmuyor.
Ekonomik önlemleri yeterli buluyorlar mı? Tedarikçilerin hepsi önlemleri yetersiz buluyor. Faaliyetlerin çok düşük düzeyde devam ettiği salgın döneminde vergi ve borçların ertelenmesinin bu borçların günü geldiğinde ödenmesi zorunluluğunu ortadan kaldırmadığı, kalıcı ve daha etkili önlemlere ihtiyaç olduğu dile getiriliyor. İşletmelerin çalışmadıkların sürelerde Maliye ve SGK’ya yükümlülüklerinin devam etmesinin gelecekte ilave yük oluşturacağı düşünülüyor. Maaş ödemelerinde, elektrik – gaz giderlerinde destek verilebileceği ifade ediliyor.
Kısıtlamalar devam ederse işten çıkarmalar başlayabilir
Salgınla ilgili kısıtlamaların Haziran ve Temmuz’da da devam ederse işlerinin nasıl etkileneceğini sorduk. Tek iyimser görüş, yatırımlar biraz daha ertelense de malzeme tedarikinin artmaya devam edeceği yönünde, dijital çözümler sunan bir tedarikçiden geldi. Genel olarak tedarikçiler işlerinin olumsuz ya da çok olumsuz etkileneğini, personel çıkarmak zorunda kalabileceklerini belirtiyorlar. Ambalaj sektörü ağırlıklı çalışanlar daha iyimser olsalar da bugünkünden daha zor olacağını düşünüyorlar. Firmalar salgında kısıtlı çalışma koşullarının ve siparişlerin azalmasının getireceği zorlukları ve kayıpları göze alıyorlar ve bu zorlukları en az kayıpla atlatmanın yollarını arıyorlar.
