Bayram Candan; “Fason çalışmayı bitirdik”
Candan Matbaacılık (Candan Basılı Eserler ve Yayıncılık Ltd. Şti.) Kayseri Matbaacılar Sitesi’nin 200 metre kare taban üzerinde 3 katlı işyerlerinden birinde, 14 kişilik kadrosuyla hizmet veriyor.
Candan Matbaacılık, Muzaffer Candan ve Bayram Candan tarafından yönetilen, kökeni renk ayrımı ve film hizmetlerine dayanan bir firma. Doksanlı yıllarda tasarım ve dizgi hizmetleriyle sektöre giren iki kardeş, 1996’da alınan film makineleri ile film hizmetleri vermeye başlar. Sonraki yıllarda yaptıkları yatırımların ardından 1999 krizi nedeniyle taksitlerini ödemekte zorlanınca, Kayseri’de şube açarak mali gücünü arttırmayı planlar. Makinelerin taksitleri ödenince niyetleri tekrar Ankara’ya dönmektir. Bir yıl içinde Ankara’ya dönmekten vazgeçerler. Malatya’da ikinci bir şube açılır. Ankara’da iki işletmesi bulunan firmanın Konya’da da şubesi vardır. 2008 yılında matbaacılığa geçen firma zamanla film piyasasından çekilir.
Bayram Candan matbaacılığa nasıl geçtiklerini şöyle anlatıyor.
“Kayseri’de reprodüksiyon hizmeti veren tek firmaydık. Kayseri’ye daha büyük bir renk ayrımı stüdyosu kurmayı düşünüyordum. Kardeşim, “Bırakalım renk ayrımını, matbaaya girelim” dedi. Sonra matbaaya girdik. Başlangıçta pişmanlık duyduğum dönemler oldu ama daha sonraki zaman diliminde hata olmadığını gördüm. Çünkü etrafa baktığım zaman renk ayrımcıların film döneminde olduğu gibi çok iyi para kazandıklarını zannetmiyorum. Bugün 12-13 liraya kalıp al, 15-16 liraya ver; 3-4 lira için değmez.
“Yatırım düşünmüyoruz”
Yoğun bir şekilde matbaa sektörüne girdik; belirli bir çevremiz var. Makine parkımızda 4 renk Roland 700 ofset baskı makinesi ve baskı sonrasında gerekli tüm ekipman var.”
Bayram Candan, matbaaya yatırım düşünmediklerini belirtirken, nedenini şöyle açıklıyor. “Çünkü insan 25 -30 yaşlarında her şeyi feda eder, istediği yatırımı yapar, gözü kapalı, balıklama dalar; biz de öyleydik ama artık 50 yaşındayım. Türkiye’de insan ömrü ortalama 65 – 70 yıl ve bundan sonra ekstra yatırım yaparak, borcunu ödeyerek mezara girmek gibi bir planımız yok.” Yatırım için kaynak ayıramamak, yaygın tabirle, ‘bir kenara para koyamamak’, yatırımı borçlanarak yapmaktan kaçınmak, ana neden.
Candan Matbaacılık ilk kurulduğunda ilin önde gelen bir sanayi kuruluşuna giden Bayram Candan, “Kayseri’de 13 matbaa ile çalışıyoruz. 14. matbaa olmak isterseniz, daha düşük fiyat verirseniz, sizinle de çalışırız” yanıtını almış. O günden beri sanayide hiçbir firmaya gitmediklerini belirten Candan, “İşimizin sadece % 4-5 kadarı Kayseri’de, biz Türkiye çapında hizmet veren bir firmayız” diyor.
“Üç katlı işyeri verimliliği düşürüyor”
Bayram Candan’ın ifadesiyle, renk ayrmından matbaacılığa geçince, Candan Matbaacılık doğal olarak ‘fason’ işleri ‘kucağında bulmuş.’ Bu çalışma tarzı, kısa zamanda ciddi bir batak vermiş. “Renk ayrımı yaparken, müşterilerdeki cari alacağımız 500, 1000, 1500 lira civarında olurdu. O zamanki ajanslar matbaacılar belediyelerden aldıkları işleri, dergileri vs. bize gönderince, borçları 10 bin, 20 bin lira seviyelerine çıktı” diyen Candan, hızla dibe doğru gittiklerini görünce, 2011 yılında bir gecede karar vererek fason çalışmayı bitirdiklerini belirtiyor. “Bugün CtP atölyesinden 15-18 lira arasında kalıp alıp, işi kalıbı 35 liradan satarsan, elektriği, mürekkebi, kağıdı, pudrası, kimyasalı, personel maaşı, personel vergisi, sigorta primi, yemek bedeli nedir bilemezsin; kağıdı ödersin, gerisi kalır; fason budur” diyen Bayram Candan, bugün halen tirajları 5000 – 100 bin arasında değişen dergi ağırlıklı çalıştıklarını kaydediyor.
Bayram Candan, üç katlı işyerlerinin çok renkli makinelerle çalışmaya uygun olmadığını, personelin verimliliğini düşürdüğünü, düzgün kağıt depolama ve kullanımına uygun olmadığını, asansör kullanımının elektrik giderlerini arttırdığını sözlerine ekliyor.
