Mert YARAR / Dereli Graphic Satış Müdürü
Günümüzde teknoloji, hayatımızın her noktasına etki etmektedir. İlerleme hızını takip edemediğimiz bir sürece girmiştir. Öyle ki ‘yeni’ diye piyasaya sürülen teknolojik ürünler artık bizi şaşırmayacağımız bir algının içine doğru itmektedir. İçinde kaç adet yumurta kaldığını söyleyen ve kullanıcının cep telefonuna otomatik mesaj atan akıllı buzdolapları bile günümüz dünyasında standart teknolojik ürün sınıfında değerlendirilmeye başlamıştır.
Teknolojik gelişmelerin etkileri, özellikle geçtiğimiz seneler içinde matbaacılık dünyasını çok hızlı bir dönüşüme sokmuştur. Bu pozitif dönüşüm sayesinde, daha hızlı, daha hatasız, daha yüksek kaliteli ve daha az maliyetle üretim yapılabilmekte ve bu takip edilebilmektedir.
Bu yazıda baskı öncesi dünyasının ilerleyen teknoloji sayesinde mekanikten elektroniğe geçişini ve bunun matbaacılık endüstrisine olan etkilerini siz değerli okuyuculara anlatacağım.
Baskı öncesi; Baskıdan önceki üretim sürecini tanımlamak için kullanılır.
Ofset baskı teknolojisi veya flekso baskı teknolojisi kullanarak üretim yapan firmaların hangi aşamalardan geçerek baskı öncesi operasyonunu yönettiğine bakalım.
- Müşteriden dijital verinin alınması ve ön kontrolü: Müşteriden, baskısı gerçekleştirilecek dosyalar dijital ortamda (FTP, E-mail veya indirme linkleri) veya fiziksel olarak (USB Flash Bellek veya DVD ortamı) teslim alınabilir. Müşteriden gelen dosyalar farklı formatlarda olabilir. Bu formatlara örnek olarak PDF (Portable Document Format), PS (Post Script) veya Ai (Adobe Illustrator) gösterilebilir. Müşteriden gelen bu dosyalar eğer baskıya hazır halde değil ise grafik departmanındaki grafik personeli tarafından ön kontrolleri ve düzeltmeleri yapılarak baskıya hazır hale getirilir. Genellikle piyasada kontroller ve düzeltmeler için Adobe Illustrator, Adobe Photoshop veya ESKO Artpro gibi yazılımlar kullanılmaktadır.
Günümüzdeki ilerleyen teknoloji ile matbaadaki grafik departmanına kurulacak bir uzaktan dosya yükleme, ön kontrol ve iş onay yazılımı sayesinde (Örneğin Kodak Insite Prepress Portal Solution) müşteri göndermek istediği işi kendine ait bir ara yüz üzerinden matbaanın sunucu bilgisayarına yükleyebilir. Yüklenen işin kontrollerinin yapılmış hallerini anında kendi ekranında görebilir hatta düzeltme yapılması gerekiyorsa kendisi yapıp, revize versiyonunu yükleyerek matbaaya gönderebilir. Bu sayede matbaanın grafik departmanına baskıya hazır ve müşteri tarafından ön onayı verilmiş dosyalar hazır halde teslim edilmiş olur.
- Baskıya hazır dosyaların montajlanması: Baskıya hazır hale gelen dosyalar, baskı makinesi, baskı altı malzemesi (Kâğıt, karton, IML, PP, PE, PET vs.) veya katlama makinesi özelliklerine göre dijital ortamda montajlanır. Dijital sayfa montajı yazılımı (Kodak Preps Imposition Software) veya dijital ambalaj montajı yazılımı (Kodak Pandora Step&Repeat Software) sayesinde manuel yapılan montaja göre çok daha hızlı ve hatasız montaj yapılabilmektedir. Ayrıca otomatik olarak baskı krosları, renk skalası ve işe ait bilgiler iş alanı dışına yerleştirilebilmektedir. Eğer son dakikada işin farklı ölçüdeki baskı makinesi üzerinde basılmasına karar verilirse, bu yazılımlar sayesinde sadece seçilmiş baskı makinesi değiştirilerek otomatik montaj planı yeniden düzenlenebilir.
Montaj planı bitmiş iş, son olarak müşteriye gösterilerek baskı onayı alınır. Eskiden müşteriye fiziksel olarak prova çıktıları gönderilirken şimdi uzaktan dosya yükleme, ön kontrol ve iş onayı yazılımı sayesinde (Örneğin Kodak Insite Prepress Portal Solution) müşteri kendi bilgisayarından bakıp işi ve içeriğini kontrol edip onaylama yapabilmektedir.
- Montajlanmış ve müşteri tarafından onaylanmış dosyaların kalıplarının pozlandırılması: Montajı ve müşteri onay süreci tamamlanmış iş bir sonraki aşamada CtP (Computer to Plate) sistemine gönderilir. CtP sistemi; dijital ortamdan kalıba pozlandırma iş akış yazılımını ve pozlandırma makinesini içermektedir. Bu sistemin ana görevi baskıya gönderilecek ofset baskı kalıbını (Alüminyum taşıyıcılı ve termal hassasiyette emülsiyon kaplı) termal lazer teknolojisi (830 nm) ile pozlamak veya flekso baskı klişesini (Polyester, naylon veya çelik taşıyıcılı ve fotopolimer kaplı) lazer teknolojisi (1060 nm) ile pozlayıp bir sonraki aşama olan yıkamaya hazır hale getirmektir. Lazerle pozlanmış medya (Ofset baskı kalıbı veya flekso baskı klişesi) bir sonraki aşamada kimyasal içeren yıkama makinesi ve diğer aşamalardan geçerek baskıya verilecek son hale gelmiş olur.
CtP Sistemi kalıbı pozlandırmadan önce, montajlanmış ve baskıya hazır hale gelmiş olan dijital veriyi (PDF) sistemin içinde bulunan iş akış yazılımı aracılığıyla (Kodak Prinergy EVO/CONNECT Workflow) işler. Bu dosyaların işlenme operasyonuna RIP (Raster Image Processor) adı verilir. RIP operasyonunun temel özelliği, baskıya hazırlanmış olan PDF dosyasının CtP makinesinin pozlama yapabilmek için ihtiyaç duyduğu dosya formatı olan 1-Bit TIFF’e dönüştürme işlemini gerçekleştirmektir. 1-Bit TIFF dosyası dönüşümü sırasında tram açıları (Siyah 45 derece, Cyan 15 veya 75 derece, Magenta 75 veya 15 derece ve Sarı 0 veya 90 derece), kullanılacak tram değeri (Örneğin 175 lpi AM veya 20 micron FM Screening), kullanılacak çözünürlük (Örneğin 2.400 dpi veya 4.800 dpi) seçilerek baskıya verilecek dosyanın doğru özelliklerde 1-Bit TIFF formatına dönüştürülmesi sağlanır.
CtP Sistemi içindeki iş akış yazılımının (Kodak Prinergy EVO/CONNECT Workflow) bir çok farklı özelliği de mevcuttur. Bazı özellikler şu şekilde sıralanabilir:
- CIP3 (Press Ink Key Pre Setting) Özelliği: Baskı makineleri üzerindeki boya haznelerinin her işe göre otomatik ayarlanabilmesi için baskı makineleri arasında ortak bir dosya formatı olan ppf (Print Production Format File) dosyasının üretilmesi. Bu dosya CtP Sistemi içindeki iş akış yazılımı tarafından üretilerek otomatik olarak baskı makinesinin CIP3 kontrol bilgisayarına gönderilir. Bu sayede baskı ustası dosyayı seçip, işe ait boya değerlerinin makine üzerinde ayarlanmasını sağlar.
- JDF (Job Definition Format) Özelliği: CIP4 (The International Cooperation for the Integration of Processes in Prepress, Press an Postpress Organization) tarafından yönetilen JDF formatı, üretime otomasyon kazandırmak için tasarlanmıştır. İşlere ait teknik ölçüler, kesim adedi, katlama özellikleri gibi bir çok sonlandırma bilgisini içerir. JDF desteği olan bütün makineler kendi aralarında haberleşebilir ve makineler üzerinde farklı işlere göre işten işe geçiş yapılabilir.
- MIS (Management Information System)/ERP (Enterprise Resource Planning) Yazılımları Bağlantı Özelliği: Xml. (Extensible Markup Language) Dosya formatı üretme yeteneği sayesinde yönetim ve planlama yazılımlarına bağlantı kurularak, baskı öncesi verileri çift taraflı olarak gönderilip, geri alınabilir. Böylelikle tek bir yazılım üzerinden üretimin bütün bölümleri takip edilebilir.
- Ekran Provası (Soft Proof): 1-Bit TIFF formatına çevrilmiş olan dosyalar ekranda sanal prova kontrolü yapabilmek için özel bir ara yüz yazılımı (Kodak Virtual Proof Software) ile grafik departmanındaki grafikerler tarafından kontrol edilebilir. Böylelikle kalıplar pozlandırılmadan önce eğer işte bir hata varsa tespit edilip, düzeltilebilir.
CtP Sistemi (Kodak Trendsetter Platesetter), sistemin içinde bulunan iş akış yazılımı aracılığıyla (Kodak Prinergy EVO/CONNECT Workflow) oluşturulmuş 1-Bit TIFF dosyasını, makine üzerinde bulunan medyaya (Ofset baskı kalıbı veya flekso baskı klişesi) pozlar. Pozlandırma işlemi; Lazer pozlandırma kafasının lazer ışınını belirli bir güce ulaştıktan sonra stabil hale getirip, belirli optik elemanlar tarafından şekillendirdikten (Kodak Squarespot) sonra medya üzerine düşürmesine denir. 1-Bit TIFF dosyası içindeki 1 ve 0 rakamlarına göre lazer ışın kaynağı açılıp kapanarak medya üzerinde işin kendisini oluşturur. Medya emülsiyon yüzeyindeki değişikliklerin ve medya yakınlık/uzaklık değişikliklerinin ölçülüp sürekli kontrol edilip otomatik olarak lazer ışınının pozisyonunun değiştirilmesine Dinamik Otomatik Netleme adı verilir
- Pozlandırılan medyanın baskı departmanına gönderilmesi: En son aşama baskı öncesinde üretilen pozlandırılmış medyanın, baskı departmanına gönderilmesidir. CtP Sistemlerinde kullanılan teknolojik özellikler sayesinde pozlandırılan medya stabil olup baskıda yüksek kalite elde edilmesine izin verir.
Ofset baskı teknolojisi veya flekso baskı teknolojisi kullanarak üretim yapan firmaların gelişmiş teknolojik yazılım ve makineleri kullanarak nasıl baskı öncesini yönettiklerini yukarıda gördük. Düzenli olarak gelişen yeni yazılım ve makineler sayesinde üreticiler daha güvenilir, risksiz üretim yapabilmekte ve maliyetlerini aşağıya çekebilmektedirler.
