Esko Türkiye, Orta Doğu, Baltık ülkeleri, Rusya, Orta Asya, Orta Doğu ve Afrika’dan sorumlu Genel Müdür Mustafa Salur’un sorumluluk alanı Güney Asya ülkelerine genişletildi. Güney Asya Bölgesi, Sri Lanka ve Bangladeş’in yanı sıra Hindistan gibi devasa bir pazarı da kapsıyor. Üstelik bu pazarın, gelecekte büyük potansiyel vadeden Afrika pazarına açılmak için de kilit önemi var. Mustafa Salur hem kariyerindeki bu çok önemli gelişme hem de Esko’nun bu bölgelerdeki varlığı ve çalışmaları ile ilgili sorularımızı yanıtladı.
- Sorumluluklarınız artmış görünüyor, hangi ülkeler eklendi?
Ocak 2025 itibarıyla sorumluluk alanımız biraz daha genişledi. Baltık ülkeleri, Orta Asya, Türkiye, Orta Doğu, Afrika ve yaptırımlar nedeniyle ticaretin askıya alındığı Rusya pazarından ibaret olan sorumluluk alanımıza, Ocak 2025 itibarıyla Güney Asya (Hindistan, Sri Lanka, Bangladeş) de eklendi
- Türkiye’de operasyonda personel sayısı ve altyapı itibarıyla gelişme var mı?
Altyapı itibarıyla Türkiye’de 2 güçlü partnerimiz var. DuPont ile flekso klişe pozlandırma çözümlerinde hem global hem yerel iş ortaklığımız var bununla birlikte Dereli Graphic ile de yıllardır süren çok iyi bir iş birliğimiz mevcut. Kendi bünyemizde zaten gerek satış gerekse teknik servis tarafında çok iyi bir ekibimiz bulunmaktadır. Bir iki yeni arkadaşı kadroya ilave ederek bölgeye daha iyi hakim olma ve hizmet verme noktasında yol haritamızı belirledik.
- Batıda pazarda bir doygunluk var. Gelişmekte olan ülkelerde, Afrika’da yeni teknolojiler ve eğitimle birlikte baskı sektöründe özellikle ambalaj pazarı öne çıkıyor; siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
Gayet doğru bir tespit zira ambalaj tarafında Afrika tam ulaşılamamış, hâlâ bakir bir pazar. Ulaşılması da biraz zaman alacak çünkü irili ufaklı toplamda 58 ülkeden bahsediyoruz. Ülkelerin bir kısmında hâlâ güvenlik kaygıları ve risk çok yüksek. Kuzey Afrika’yı ayrı tutarsak kalan Afrika kıtasında çözüm noktasında ulaşılabilir ve iş birliğine gidilebilecek yaklaşık yaklaşık 20 – 25 ülke var gibi. Batı Afrika’da, Doğu Afrika’da, Güney Afrika’da güzel projelerimiz bulunuyor. Güney Afrika bölgenin büyük abisi gibi dururken orada bile hâlâ yüksek güvenlik problemleri devam ediyor. Birçok firmanın bölgeye ulaşamayıp, gerekli desteği verememesinin asıl nedeni de bu. Geçen sene ben Nijerya, Kenya ve G. Afrika seyahatleri yaptım, Güney Afrika’nın popülaritesi yüksek ve iyi bir pazar ancak doğru bir çözüm ortağına ulaşmadan orada bile iş yapmak imkânsız. Güvenlik önemli ama güvenliğin dışında o coğrafyada maalesef iş yapmayı zorlaştıran başka sıkıntılar da var. Afrika’da büyük bir Hint ağırlığı, biraz da kayırmacılık var.
- Çin de biraz o pazara girdi…
Girdi ama bizim sektörde özellikle Hint ağırlığı var. Batı Afrika’daki sektörel yatırımlarda biraz Lübnan ağırlığı da mevcut ama esas olarak Afrika coğrafyası Hindistan tarafından ciddi anlamda desteklenmiş ve göç almış; Güney Afrika dünyada Hindistan’dan sonra en fazla Hint nüfusa sahip ülke. Sektörde teknik ve belli seviyede iş gücüyle dışarıdan bir Türk, bir Avrupalı olarak o kültüre ve ticari ilişkilere dahil olmanız çok kolay bir şey değil. Herkes orada bir ‘mavi okyanus yani bakir pazar’ var diyor, Avrupa’yı da ‘kırmızı okyanus’ doygunluğa ulaşmış pazar olarak tanımlıyor ama dışarıdan göründüğü kadar da kolay ve herkesin sizi beklediği bir pazar değil. Doğru partnerlerle, doğru iş çözüm ve modelleriyle gelecek 10 senede güzel işler yapılabilir.
- Hindistan da sorumluluk alanınıza girdiğine göre bir kanal açılmış gibi, değil mi?
Evet, şimdi ona bağlayacaktım. Dışarıdan bakıldığında bölge ve coğrafya itibarı ile sorumluluk alanımız artıyor ama bunun altında yatan önemli sebep Orta Doğu ve Afrika pazarının benim sorumluluğumda olmasından kaynaklanıyor. Bir çok firmanın Hindistan merkezli üretimi, bağlantısı var. Aynı zamanda hem Orta Doğu hem Afrika’da yayılmacı politikaları var. Hindistan’da çalışan birçok kişiyi bir anda Afrika’da ya da Orta Doğu’da görebiliyorsunuz çünkü herkes günün sonunda imkânları iyileşsin ve gelecek kaygısı olmasın diye çalışıyor. Eğer güzel iş teklifleri alırlarsa Hindistan dışına çıkmakla ilgili bir kaygıları yok. Bütünleşik bir yapıyı tutabildiğimiz ve bilgiye tek elden sahip olduğumuz da Hindistan, Orta Doğu ve Afrika pazarlarını daha iyi anlayıp takip edip hizmet verebiliriz.
Afrika’da Hint etkinliği
- Hindistan’ın daha önce kimin sorumluluğundaydı?
Güney ve Güney Doğu Asya adlı bir bölgemiz Hindistan’dan bir arkadaşın kontrolündeydi, şimdi Güney Doğu Asya’ya bakıyor; benim Hindistan’da dört kişilik bir satış ekibim ve çözüm ortaklarımız var.
Hindistan’da hem Esko, hem de ana holdingimiz “Veralto” olarak ciddi bir yatırımımız var. Hindistan’ın güneyinde Bangalore şehrinde Esko, Xrite, Pantone ve grup olarak (Veralto PQI * Product, Quality, Innovation), Ar-Ge ve satış sonrası destek tarafında 300’ün üzerinde çalışanımız var. Diğer taraftan Esko yazılımları dünyada 6 farklı ülkede geliştirilirken, Flexo Dijital Klişe pozlandırma ve UV LED Pozlandırma çözümlerimiz Almanya fabrikamızda üretilmekte ve global servis desteğimiz de buradan sağlanmaktadır.
- Orta Doğu pazarı epeydir zaten sizin sorumluluğunuzda ama Orta Doğu’da Arap Baharından sonra her şey altüst oldu, bu pazarda kısa vadede beklentiniz nedir?
Suriye’deki mevcut durum Türkiye pazarına bence olumlu anlamda yansıyacak. Buradan ciddi bir ticaret beklentisi var. Son senelerde bölgede ciddi karmaşa ve savaş Suriye pazarını bitirdi. Bu günlerde Suriye’den talep almaya bile başladık. Henüz pazar bizim için açılmadı; yaptırımlar çözülmedi ama demek ki insanlar artık sektörde yeni baştan bir şeyleri planlıyorlar. Irak pazarı bizim için gelişiyor. Daha stabil bir ortam oluşmaya başladı ve yatırımlar devam ediyor.
Orta Doğu genel olarak Arap baharından etkilendi ama son 2-3 senedir bizim çok iyi iş yaptığımız ve stabil olan bir pazarımız haline geldi, yakın zamanda VIP müşterilerle etkinlik düzenleyip, Suudi Arabistan’da bölgedeki müşterilerle bir araya geldik. Ciddi bir dijital dönüşüm, yatırım teşviki ve 2030 vizyonu olduğunu söyleyebilirim.
“Ambalajda yazılım olmazsa olmaz”
- Yazılım tarafında büyük şirketler yatırımlarını zaten yapmışlardı ama şu andaki durum nedir?
Türkiye’de 2010’da Esko ya başladığımda sektörün en büyük 10 firması ArtPro’yu çok iyi biliyordu ve kullanıyordu ama Esko’nun ArtPro dışında birçok katma değerli çözümleri de var. Son 15 senede Esko’nun ürün gamını Türkiye pazarına çok iyi anlattık. Ciddi bir kapsama, müşteri memnuniyeti elde ettik. Orta ve üst segment ambalaj ve etiket pazarında çözümlerimiz birçok şirkette kullanılıyor.
Çoğu firma artık makine yatırımını ve temel yazılım yatırımlarını yaptığı için, iş gücüne olan bağımlılığı azaltıp süreci daha standart, daha optimize ve verimli kılabilecegimiz ama bir o kadar da üretimi güçlendireceğimiz çözümlere nasıl geçeriz, onun planlamasını yapmakta. Bu noktada her sene otomasyon ve entegrasyon projeleri diye adlandırdığımız ciddi sayıda proje yaptık ve yapıyoruz. Personeli azaltmaktan ziyade daha katma değerli ve işlevsel nasıl kullanabiliriz diye bakılıyor. Bunun da ötesinde sektöre giren personel sayısıyla sektörden çıkan personel sayısı arasında da şu anda ciddi bir açık var, kalifiye iş gücünde ciddi bir boşluk var. İş gücüne ihtiyacımız var, buradaki açığı da bizim katma değerli baskı öncesi yazılım ve sektörde en yüksek otomasyona sahip Flekso Klişe pozlandırma çözümlerimiz kapatıyor.
Dünyada 10 ambalajdan 9 tanesi doğrudan yada dolaylı olarak Esko’nun ürün ve çözümleriyle raflarda yerini alıyor
- Türkiye’de yaklaşık kaç müşteriniz var?
Donanım ve yazılım olarak sektörde orta ve üst segmentte çalışmadığımız müşteri neredeyse yok gibi. Zaten dünyada bilinen 10 ambalajdan 9 tanesi doğrudan yada dolaylı olarak Esko’nun ürün ve çözümleriyle raflarda yerini alıyor. Bu çok önemli bir şey ifade ediyor. Bazı müşterilerde bizim hiç doğrudan çözümümüz olmayabilir ama gidiyor silindiri benim müşterimden alıyor. Klişeyi müşterimizden alıyor ya da tasarım ajansı ArtPro veya DeskPack kullanarak tasarıma yenilikler katıyor ya da üzerinde oynamalar yapıyor ya da oluklu / karton ambalajcı bıçakçıdan kesim kalıbı alıyor, ArtiosCAD’i yok ama kesim kalıbı ArtiosCAD ile hazırlanıyor. Veya 3 boyutlu modelleme ile gönderiyor ya da marka sahibi WebCenter kullanarak bilgileri müşterileriyle tedarik zincirinde paylaşıyor.
Esko, ambalaj tedarik zincirinde sektörün en önemli yapı taşlarından biri ve olmaya devam edecek.
